بزرگنمايي:

پیام فارس - شرق / «نیکوکاری مردم ایران چگونه است؟» عنوان یادداشت روز در روزنامه شرق به قلم حمزه نوذری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
وقتی گفته می‌شود مردم نیکوکار هستند و فعالیت خیرخواهانه انجام می‌دهند، منظور چیست؟ به بیان دیگر، افراد چه می‌کنند که گفته می‌شود نیکوکار هستند. آیا اساسا وقتی از مفهوم نیکوکاری سخن گفته می‌شود، مفهوم منفعت کنار می‌رود؟ به‌ عبارتی، آیا نیکوکاری و فعالیت خیرخواهانه در تضاد با منفعت‌طلبی است؟ در ظاهر نیکوکاری یعنی بخشش و اهدا‌کردن، که با پاداش ناچیز یا بدون پاداش در ازای آن همراه است، اما منفعت یعنی گرفتن، به دست آوردن و افزودن. اما منفعت و نیکوکاری می‌توانند همبسته باشند؛ یعنی دو مفهوم متضاد نباشند، زمانی که تعریف وسیع‌تری از هر دو مفهوم ارائه شود.
منفعت اگر به معنای کسب رضایت درونی و مطلوبیت ذهنی تعریف شود، بخشش و اهدا‌کردن (نیکوکاری) می‌تواند چنین مطلوبیت و رضایتی ذهنی‌ ایجاد کند. گاهی افراد یا بنگاه‌ها، سازمان‌های خیریه تأسیس می‌کنند تا از کاهش یا بخشش مالیاتی بهره‌مند شوند. برخی ممکن است چنین رفتاری را نیکوکاری ندانند، بلکه ابزاری برای دستیابی به منافع شخصی بدانند، اما برخی دیگر معتقدند چنین نیکوکاری هرچند با هدف منفعت مالی ناشی از کاهش مالیات تلقی می‌شود، اما ‌ در راستای خیر جمعی و بهبود کیفیت زندگی و رفاه برخی افراد جامعه است. 
در برخی ادیان نیز خیرخواهی و نیکوکاری با پاداش اخروی همراه است؛ یعنی ممکن است کسی به دنبال پاداش اخروی باشد و نیکوکاری را با چنین هدفی انجام دهد. پس اگر منفعت و نیکوکاری را گسترده تعریف کنیم، تضادی با هم ندارند. اما سؤال این بود که مردم ایران چگونه کار نیکوکاری انجام می‌دهند؟ نیکوکاری و فعالیت خیرخواهانه به چند شیوه انجام می‌شود: الف) کمک مالی، ب) اهدای کالای و بسته غذایی، ج) کار داوطلبانه، د) تأسیس و راه‌اندازی سازمان خیریه و ه) در اختیار گذاشتن فضا و میزبانی از فعالیت‌های خیرخواهانه.
گزارش پیمایش ملی گرایش مردم ایران به نیکوکاری که در سال 1402 انجام شده است، نشان می‌دهد بیش از 77 درصد مردم ایران نیکوکاری را به شیوه کمک مالی و نقدی انجام می‌دهند. 11 درصد فعالیت افراد خیرخواهی خود را به شیوه اهدای غذا و کالا انجام می‌دهند. در حدود 
9 درصد افراد کار داوطلبانه انجام می‌دهند. در حدود 1.5 درصد پاسخ‌گویان، نیکوکاری را به شیوه تأسیس و مدیریت یک سازمان نیکوکاری انجام می‌دهند. این در حالی است که کمتر از یک درصد افراد جامعه با در اختیار گذاشتن فضا و میزبانی از فعالیت‌های خیرخواهانه در نیکوکاری مشارکت دارند.
می‌توان گفت روش سنتی نیکوکاری هنوز غالب است و در حدود 90 درصد افراد جامعه از دو روش کمک مالی و اهدای بسته‌های غذایی و کالا فعالیت نیکوکاری را انجام می‌دهند، یعنی پولی را می‌بخشند یا غذا و کالایی را اهدا می‌کنند.
اگر شیوه نیکوکاری مردم ایران بر‌اساس استان‌های کشور بررسی شود، می‌توان گفت هرچند شیوه غالب در همه استان‌ها کمک مالی و نقدی است، اما تفاوت‌های مهمی در استان‌ها وجود دارد. به‌‌عنوان مثال نزدیک به 18 درصد از ساکنان استان خراسان جنوبی نیکوکاری را به شیوه اهدای غذا و کالا انجام می‌دهند، در‌حالی‌که فقط هشت درصد ساکنان استان‌‌ سیستان‌و‌بلوچستان چنین اقدام خیرخواهانه‌ای را انجام داده‌اند. کمترین میزان کار داوطلبانه مربوط به استان البرز با 4.9 درصد و استان قم با 5.1 درصد و بیشترین میزان مربوط به هرمزگان با 18.5 درصد و ساکنان چهار‌محال‌و‌بختیاری با 13.4 درصد است.
داده‌های پیمایش ملی گرایش مردم ایران به نیکوکاری همچنین نشان می‌دهد که اقدام به تأسیس و مدیریت سازمان خیریه در استان‌های زنجان و آذربایجان غربی کمتر از نیم درصد و در استان‌های البرز، بوشهر، خراسان جنوبی و شمالی، کرمان و سیستان‌و‌بلوچستان کمتر از یک درصد است، در‌حالی‌که پاسخ‌گویان در استان‌های هرمزگان با 4.1 درصد، خراسان رضوی با 3.2 درصد، همدان با 2.8 درصد و ساکنان استان‌های تهران و قم با دو درصد بیشتر از بقیه استان‌ها اقدام به تأسیس و مدیریت سازمان خیریه کرده‌اند.
نتایج این پیمایش همچنین نشان می‌دهد که تحصیل‌کرده‌های جامعه کمتر کار داوطلبانه انجام می‌دهند، در‌حالی‌که گروه‌های به قول گرامشی فرودست یا به قول اصحاب مکتب فرانکفورت طردشدگان یا به قول فانون‌ دوزخیان روی زمین یا به‌صطلاح امروزی نیازمندان و بی‌چیزان به کارهای داوطلبانه تخصصی مثل کار پزشک، وکیل، معلم، مددکار، روان‌شناس و... احتیاج دارند. سازمان‌های خیریه کمتر فضایی برای کار داوطلبانه تخصصی فراهم می‌کنند و بیشتر تمایل دارند مردم نیکوکاری را به شکل کمک مالی انجام دهند. لازم است هم سازمان‌های خیریه تخصصی شوند و از کار داوطلبانه تخصصی بیشتر بهره‌مند شوند و هم دولت مانع از کار داوطلبانه تخصصی نشود. یکی از شیوه‌های مهم نیکوکاری، اهدای خون و عضو است که در اغلب پژوهش‌ها از آن غفلت شده است.