پیام فارس - ایسنا /امروز، 27 دی ماه 1403، سالروز برگزاری اولین جلسه حراج شمش طلا توسط مرکز مبادله ارز و طلای ایران بود. اقدامی که تا امروز به معامله بیش از 14 هزار کیلوگرم طلای خالص در این بازار نوظهور و کارآمد منجر شده است.
مرکز مبادله ارز و طلای ایران در اسفند ماه 1401 از سوی بانک مرکزی، به‌منظور بهبود فرآیند سیاست‌گذاری، نظارت بهتر و رفع چالش‌های پولی و ارزی کشور، راه اندازی شد. این مرکز، محلی است برای انجام معاملات قراردادهایی که سر رسید آنها کمتر از یک سال بوده و یا دارایی پایه آن‌ها (از جمله طلا و ارز) تحت نظارت بانک مرکزی باشد.

از آنجایی که بازار طلا یکی از بازارهای قدیمی و سنتی در اقتصاد کشور به‌حساب می‌آید، نظارت و انسجام بخشی به این بازار، می‌تواند ابزاری مهم در سیاست گذاری بانک مرکزی محسوب شود. از این رو بازار طلای مرکز مبادله ایران نیز با رسالت حفظ اصول حاکم بر بازار طلا و استفاده از تجارب موفق داخلی و خارجی و نیز با پیروی از سیاست‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، راه اندازی شد.
این بازار شامل دو تالار نقد و تالار قراردادهای مبتنی بر طلا است و تالار نقد طلای مرکز مبادله ایران، میزبان معاملات نقدی شمش طلا، سکه طلای تمام بهار آزادی، سکه طلای نیم بهار آزادی و سکه طلای ربع بهار آزادی است.
بازار شمش طلا
مطابق با قانون پولی و بانکی کشور و سایر قوانین بالادستی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان متولی بازار طلای کشور، وظیفه نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات را بر عهده دارد. راه اندازی بازار معاملات شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در حقیقت گام مهم بانک مرکزی در جهت انسجام بخشی، ساختاردهی و سیاستگذاری بانک مرکزی در حوزه معاملات طلا محسوب می‌شود که می‌تواند به شفافیت بیشتر این بازار منجر و امکان نظارت بهتر بانک مرکزی بر آن را میسر سازد.
بازار ارز و بازار طلای کشور به طور سنتی همبستگی بسیار بالایی با یکدیگر دارند. بنابراین، مقررات گذاری و تنظیم گری بازار طلا می‌تواند از جهت مدیریت بازار ارز نیز حائز اهمیت باشد. سیاستگذاری پولی و ارزی کشور با افزودن بازار طلا و ابزارهای مبتنی بر آن به موضوع فعالیت مرکز مبادله ایران در حقیقت ابزارهای اصلی تحت سیطره خود را در این مرکز متمرکز ساخت تا بتواند با قدرت بیشتری به مدیریت بازارها بپردازد.
براساس ابلاغیه بانک مرکزی که در دی ماه سال 1402 به تجار و بازرگانان و سیستم بانکی کشور ابلاغ شد، این امکان برای صادرکنندگان فراهم شد تا برای رفع تعهد ارزی و ایفای تعهدات خود، جهت واردات ارز حاصل از صادرات به کشور، بجای بازگشت ارز حاصل از صادرات خود، از طریق واردات شمش طلا برای گروه‌هایی از صادرکنندگان، رفع تعهدات خود را انجام دهند.

به گفته سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران : با توجه به اینکه مرکز مبادله ارز و طلای ایران، به عنوان بازوی اجرایی بانک مرکزی در حوزه ارز و طلا تمهیدات لازم را اندیشیده بود، باعث شد که تالار معاملات شمش و طلا در مرکز مبادله ایران ایجاد شود و از آن تاریخ تا امروز حجم قابل توجهی از معاملات شمش طلا در کشور صورت بگیرد. این موضوع باعث شد تا چند اتفاق مثبت در اقتصاد کشور رخ دهد. یکی اینکه صادرکنندگان با وردات شمش طلا و عرضه آن در مرکز مبادله، طی زمان کوتاهی به منابع ریالی آن دسترسی پیدا می‌کنند. به طوری که بعد از معاملات شمش حداکثر طی 48 ساعت منابع ریالی در اختیار صادرکنندگان قرار می‌گیرد و در نهایت رفع تعهد آنها انجام می‌شود.
نکته دیگر اینکه، واردات و معامله شمش طلا در مرکز مبادله باعث شد، بخش قابل توجهی از نیازهای مربوط به صنایع مصنوعات طلا و همچنین بنک‌داران و فعالان حوزه طلا در اقتصاد کشور، پاسخ داده شود. آمارها نشان می‌دهد.
به اذعان کارشناسان و فعالان صنف طلا و جواهر این مرکز با راه اندازی تالار حراج شمش طلا قدمی بزرگ در حوزه فلزات گرانب‌ها برداشت، تا بتواند با عرضه مستقیم شمش طلای استاندارد و با خلوص بالا، کمک شایانی به فعالان حوزه بازار طلای کشور داشته باشد.
اولین مراسم حراج جلسه حراج حضوری شمش طلای مرکز مبادله ایران در 27 دی ماه برگزار شد، جلسه‌ای که با حضور فعالان صنعت طلا، 10 کیلو شمش طلا با عیار حداقل 995 در هزار و با میانگین قیمت سه میلیارد و 404 میلیون تومان به ازای هر قطعه شمش، معامله شد و این سرآغار روند شروع حراج‌های شمش طلا در مرکز مبادله ایران شد.

در آن مقطع زمانی برخی فعالان صنعت و رسانه‌ها با دیده تردید به فعالیت بازار جدید شمش طلای مرکز مبادله نگریستند و حتی نگران بودند که این مرکز با دخالت دستوری و قیمت گذاری کاذب مانع کشف قیمت‌های ناشی از عرضه و تقاضای بازار شود؛ اما به تدریج که مکانیسم معاملات و کشف قیمت آشکارتر شد، اعتماد به این بازار نیز بطور روزافزونی افزایش یافت و معاملات چند عددی شمش طلا در روزهای نخست، به معاملات چند صد کیلویی در هر جلسه رسید که این روند ناشی از اعتماد هر دو گروه خریداران و فروشندگان به این بازار بود.
معامله 14 هزار کیلو طلای خالص طی یک سال
از اواخر دی ماه 1402 تا اواخر دی‌ماه 1403، هشتاد و دو جلسه حراج شمش طلا برگزار شده که در مجموع، 14 هزار و 117 کیلو گرم شمش طلا به ارزش بیش از 69 هزار میلیارد تومان معامله شده است. این امر بدان معناست که مرکز مبادله با راه اندازی این بازار از یکسو 14 تن شمش طلا به دست تولیدکنندگان و فعالان صنف طلا و جواهر رسانده و از سوی دیگر حدود 69 همت منابع ریالی صادرکنندگان کشور را به سرعت در اختیار آنان قرار داده است.
کم‌ترین و بیش‌ترین حجم معامله با نگاهی مقایسه‌ای به 82 مراسم حراج شمش طلا برگزار شده، کم‌ترین میزان فروش شمش طلا در دومین جلسه حراج با 5 کیلوگرم و با میانگین قیمت سه میلیارد و 603 میلیون تومان و بیش‌ترین فروش شمش طلا نیز با 567 کیلوگرم و با میانگین قیمت چهار میلیارد و 719 میلیون تومان در حراج شماره چهلم انجام شد.
کم‌ترین و بیش‌ترین میانگین قیمت
بر اساس آمار و اطلاعات اداره بازار طلای مرکز مبادله ایران، کم‌ترین میانگین قیمت به ازای هر شمش طلای استاندارد برابر با سه میلیارد 404 میلیون تومان در اولین جلسه حراج بوده و بیشترین میانگین قیمت نیز متعلق به حراج شماره 82 با میانگین قیمت شش میلیارد و 997 میلیون تومان به ازای هر کیلوگرم شمش طلای استاندارد است.
کم‌ترین و بیش‌ترین ارزش ریالی معاملات (قیمت به ریال)
طبق داده‌های منتشر شده، کم‌ترین ارزش ریالی معاملات برای یک جلسه حراج برابر با 180 میلیارد و 160 میلیون ریال بوده است که در حراج شماره 2 به ثبت رسید و بیشترین ارزش ریالی معاملات شمش طلا برابر با 26 هزار میلیارد و 740 میلیون ریال در حراج شماره 40 ثبت شد.

کم‌ترین و بیش‌ترین حجم معاملات بر اساس ماه
با توجه به اینکه حراج‌های شمش طلای مرکز مبادله ایران به صورت منظم و مستمر و به صورت هفتگی (روزهای یکشنبه و سه‌شنبه) برگزار می‌شود، می‌توان در دسته‌بندی ماهانه، گزارشی از روند معاملات به صورت ماهانه نیز ارائه کرد. بر همین اساس، کم‌ترین میزان حجم مورد معامله شده در ماه، برابر با 421 کیلوگرم در بهمن ماه 1402 بوده و بیش‌ترین حجم مورد معامله شده برابر با 1871 کیلوگرم در اردیبهشت ماه 1403 انجام گرفته است.
کم‌ترین و بیش‌ترین حجم ارزش ریالی بر اساس ماه
همانطور که به کم‌ترین و بیش‌ترین حجم معامله شده شمش طلا به صورت ماهانه اشاره شد، کم‌ترین میزان ارزش معامله شده در بهمن ماه 1402 بود که مقدار آن حدود 15 هزار میلیارد ریال بوده است و بیش‌ترین ارزش ریالی معامله شده نیز متعلق به اردیبهشت‌ماه 1403 در حدود 84 هزار میلیارد ریال بوده است.

کم‌ترین و بیش‌ترین حجم عرضه
در طول یک سال گذشته، کم‌ترین حجم عرضه شمش طلا در حراج شماره یک و برابر با 17 کیلوگرم بوده است و بیش‌ترین حجم عرضه شده در حراج شماره 25 برابر با 670 کیلوگرم است .
کم‌ترین و بیش‌ترین تقاضای خرید
در طول 82 مرحله از برگزاری جلسات حراج شمش طلا در مرکز مبادله ایران، کم‌ترین میزان تقاضای خرید با برابر چهار کیلوگرم در سومین حراج بوده است و بیش‌ترین آن نیز برابر با 520 کیلوگرم در حراج شماره 53 ثبت شده است.
تعداد کل خریداران و فروشندگان
بر اساس آمار منتشره توسط مرکز مبادله، در یکسال گذشته تعداد کل خریداران 104 نفر و تعداد کل فروشندگان 361 نفر ثبت شده است. همچنین رکورد بیش‌ترین حجم خرید توسط یک خریدار برابر با 571 کیلوگرم و بیش‌ترین حجم فروش توسط یک عرضه‌کننده برابر با 1071 کیلوگرم بوده است.
در نهایت، به نظر می‌رسد، تالار شمش طلای مرکز مبادله ایران در یکسالگی خود توانسته در بین فعالان صنعت مصنوعات طلا جایگاهی مناسب به دست آورده و با ساز و کار شفافی که در روند معاملات شمش در پیش گرفته است، اعتماد تولیدکنندگان و فعالان این حوزه را تامین کند.