بزرگنمايي:

پیام فارس - وانانیوز|
بررسی وضعیت بازار کالاهای خوراکی و قیمت مواد غذایی در پایان هر سال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سال 1403، با افزایش افسارگسیخته قیمت‌ کالاهای اساسی خوراکی به پایان رسید. افزایش قیمت این کالاها، معیشت مردم را هدف قرار داده و باعث شده سفره مردم بیش از هر زمان دیگری کوچک شود.
افزایش بهای مواد غذایی از روغن و برنج گرفته تا انواع گوشت و لبنیات، هزینه‌های زندگی را به طرز چشمگیری بالا برده است.
در کنار تبعات اقتصادی این اتفاق، تغییرات مورد اشاره باعث برهم خوردن تعادل بازار و افزایش نارضایتی‌های عمومی شد. با توجه به این شرایط، این پرسش ایجاد می‌شود که کدام کالاها بیشترین افزایش قیمت را در سال 1403 داشتند و چه عواملی در این افزایش قیمت‌ها تعیین‌کننده بودند؟ بررسی میزان افزایش قیمت مواد غذایی در سال 1403 بررسی داده‌های مرکز آمار ایران حاکی از آن است که قیمت مواد غذایی به طرز چشمگیری افزایش یافته است. به عنوان مثال، در فروردین 1403 هر کیلو برنج ایرانی با قیمت 112 هزار تومان به فروش می‌رسید، اما در بهمن‌ 1403، قیمت این محصول به 148 هزار تومان رسید که نشان‌دهنده رشد 32 درصدی قیمت این محصول نسبت به فروردین‌ماه است. علاوه بر این، قیمت برنج خارجی هم در یک سال اخیر از 59 هزار تومان با افزایش 26 درصدی به 75 هزار تومان رسید.
شیرینی خشک هم افزایش 26 درصدی پیدا کرد و قیمت آن که در فروردین‌ماه 133 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود، در بهمن‌ماه با قیمت 168 هزار تومان به فروش ‌رسید. همچنین ماکارونی، به‌ عنوان یک غذای ارزان‌قیمت و محبوب، با قیمت 19 هزار و 500 تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن‌ماه هر 500 گرم آن با قیمت 23 هزار تومان در بازار به فروش رسید. بنابراین قیمت این کالا در 11 ماهه سال 1403، با نرخ رشد 18 درصدی همراه بوده است.
در این بازه زمانی، رشته آش هم دچار افزایش 25 درصدی شد، چنان‌که قیمت هر 500 گرم این محصول از 32 هزار تومان به 40 هزار و 500 تومان رسید. در گروه نان و غلات بیشترین افزایش قیمت مربوط به برنج ایرانی با نرخ رشد 32 درصدی است.
کدام یک از اقلام گوشت بیشترین افزایش قیمت را در میان سایر اقلام داشت؟ گوشت گوسفند که فروردین‌ماه سال گذشته با قیمت 592 هزار تومان عرضه می‌شد، در بهمن‌ماه با نرخ رشد 16 درصدی، با قیمت 688 هزار تومان در میادین میوه و تره‌بار عرضه شد.
گوشت گاو و گوساله هم در این بازه زمانی، با نرخ رشد پنج درصدی همراه بود که باعث شد قیمت آن از 547 هزار تومان در فروردین به 574 هزار تومان در بهمن‌ 1403 برسد.
علاوه بر این، قیمت گوشت مرغ هم پنج درصد افزایش پیدا کرد و نرخ آن که در ابتدای سال 85 هزار تومان بود، در بهمن 1403 به 90 هزار تومان رسید.
در یک سال اخیر، ماهی قزل‌آلا هم در فهرست کالاهای اساسی که افزایش قیمت داشتند قرار گرفت و قیمت آن با 14 درصد رشد، از 220 هزار تومان به 251 هزار تومان رسید. کنسرو ماهی تن 180 گرمی هم یک روند صعودی را طی کرده، چراکه فروردین سال گذشته این کالا با نرخ 83 هزار تومان در فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می‌شد، اما در بهمن‌ماه قیمت آن به 89 هزار تومان رسید که این به معنای رشد هفت درصدی قیمت این محصول نسبت به ماه‌های ابتدایی سال است.
این آمار به‌خوبی گواهی می‌دهد که گوشت گوسفند با نرخ رشد 16 درصدی، بیشترین افزایش قیمت را در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن داشته است.
لبنیات گران‌‎تر از همیشه شیرخشک 450 گرمی با قیمت 105 هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن 1403 قیمت این کالای اساسی به 137 هزار تومان رسید. این به معنی افزایش 30 درصدی قیمت این محصول در این بازه زمانی 11 ماهه است.
در فروردین 1403، خامه پاستوریزه 200 گرمی هم با قیمت 32 هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن‌ نسبت به فروردین قیمت آن 47 درصد افزایش یافت و با قیمت 46 هزار تومان در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌ها به فروش رسید.
ماست پاستوریزه نیز ابتدای سال 44 هزار تومان بود که در انتهای سال قیمتش به 57 هزار تومان افزایش یافت. این نشان‌دهنده رشد 29 درصدی قیمت این محصول در بازه 11 ماهه است.
دوغ پاستوریزه 1.5 لیتری 29 درصد افزایش قیمت پیدا کرده است. قیمت این محصول از 34 هزار تومان به 44 هزار تومان افزایش یافت. شیر پاستوریزه هم به‌ عنوان یکی از پرمصرف‌ترین انواع لبنیات، افزایش قیمت 27 درصدی پیدا کرد و قیمت آن از 33 هزار تومان به 42 هزار تومان رسید.
این افزایش قیمت در گروه لبنیات به اینجا ختم نمی‌شود. در این گروه کالایی پنیر ایرانی پاستوریزه با وزن 500 گرم با قیمت 62 هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن‌ماه به قیمت 78 هزار تومان رسید و با 25 درصد افزایش قیمت همراه بود.
از طرفی هر کیلوگرم تخم مرغ ماشینی در خرده‌فروشی‌های سطح شهر در فروردین‌ماه با قیمت 67 هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت، اما در بهمن 1403 قیمت آن با افزایش 15 درصدی همراه بود و در نهایت با قیمت 77 هزار تومان در بازار توزیع می‌شد.
کره پاستوریزه هم که قیمتش در یک‌ سال اخیر به دلیل صادرات بی‌رویه روند صعودی داشت، در ابتدای سال گذشته هر 100 گرم با نرخ 32 هزار تومان در اختیار مشتریان قرار می‌گرفت، اما در انتهای سال قیمت کره با رشد 75 درصدی به 56 هزار تومان رسید. بنابراین در گروه لبنیات کره یکی از کالاهایی بود که نرخ رشد بی‌سابقه‌ای را رقم زد.
خروج صافولا از ایران علت اصلی افزایش قیمت روغن بعد از گروه لبنیات، نوبت به بررسی قیمت انواع روغن در بازار رسیده است. در این گروه روغن مایع 900 گرمی 10 درصد و روغن نباتی جامد یک کیلوگرمی 12 درصد رشد کرده‌اند. بدین ترتیب که قیمت روغن مایع از 63 هزار تومان به 69 هزار تومان و قیمت روغن جامد هم از 66 هزار تومان به 75 هزار تومان افزایش یافته است.
دلایل مختلفی برای افزایش قیمت روغن وجود دارد که مهم‌ترین آن کمبود این محصول در بازار و خروج صافولا از ایران است.
میوه از سبد خرید مردم حذف می‌شود؟ در گروه میوه‌ها هم این روند صعودی حاکم بوده است. در بازه زمانی فروردین تا پایان بهمن 1403، هر کیلو انار، موز، سیب و لیموترش به‌ترتیب 25، 27، 31 و 65 درصد رشد کرد.
علاوه بر این، پرتقال هم که در فروردین‌ 32 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در میادین میوه و تره‌بار قیمت‌گذاری شده بود، در بهمن‌ماه با 31 درصد افزایش به 42 هزار تومان رسید.
در این فاصله زمانی، قیمت انار از 55 هزار تومان به 69 هزار تومان، نرخ هر کیلو موز از 83 هزار تومان به 106 هزار تومان و هر کیلو سیب از 44 هزار تومان به 58 هزار تومان رسید.
از سویی خربزه و هندوانه هم جزو میوه‌های تابستانی پرطرفدار به شمار می‌روند که به‌ترتیب نرخ رشد 18 درصد و 41 درصد را به ثبت رساندند. دلیل ثبت این نرخ رشد این است که قیمت خربزه در فروردین‌ماه 28 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود که قیمت آن در بهمن‌ماه به 32 هزار تومان افزایش یافت. هندوانه هم از فروردین ماه تا بهمن ماه 1403، هفت هزار تومان گران‌تر شده و قیمتش از 16 هزار تومان به 23 هزار تومان افزایش یافته است. ‎
در این گروه لیموترش بیشترین افزایش قیمت را در 11 ماهه سال 1403 به ثبت رساند؛ چراکه قیمت آن از 47 هزار تومان با افزایش قیمت 65 درصدی به 70 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. بعد از این محصول، هندوانه با ثبت نرخ رشد 41 درصدی در جایگاه دوم قرار گرفت.
کشمش پلویی هم به‌ عنوان یک خوراکی مقوی، با قیمت 187 هزار تومان در خرده‌فروشی‌های سطح شهر به فروش می‌رسید که در بهمن‌ماه گذشته قیمتش معادل 24 درصد رشد کرد و به 232 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید.
افزایش 27 درصدی قیمت گردو در یک سال گذشته در 11 ماهه سال گذشته، مغز گردو 27 درصد، پسته هشت درصد و مغز بادام درختی 25 درصد رشد داشته‌اند. پسته هم به‌ عنوان یکی از محبوب‌ترین انواع آجیل ابتدای سال با قیمت 765 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید که در انتهای سال قیمتش به 824 هزار تومان رسید.
همچنین مغز بادام درختی هم قیمت آن در فروردین برابر با 593 هزار تومان بود که قیمت این محصول در بهمن ماه به 741 هزار تومان افزایش یافت.
در میان این گروه از کالاهای اساسی، رکورد گران‌ترین نوع مغز متعلق به گردو است؛ چنان‌که قیمت هر کیلو از این محصول از 568 هزار تومان در فروردین‌ماه به 693 هزار تومان در بهمن‌ماه 1403 افزایش یافت.
سبزیجات و صیفی‌جات در صدر افزایش قیمت مواد غذایی گروه سبزیجات و حبوبات هم از روند صعودی قیمت‌ها جا نماندند، به طوری که در این گروه قارچ، به‌ عنوان یک کالای پرمصرف، در فروردین‌ماه با قیمت 124 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید که طی یک سال، قیمت آن با موج گرانی همراه شد و در بهمن ماه به 148 هزار تومان رسید. این داده‌ها نشان‌دهنده رشد 19 درصدی این محصول در این بازه 11 ماهه است.
همچنین هر کیلوگرم خیار، کدو سلز و بادمجان به‌ترتیب 66 درصد، 75 درصد و 102 درصد بیشترین افزایش قیمت را در این گروه به خود اختصاص دادند.
بدین ترتیب قیمت هر کیلوگرم خیار از 30 هزار تومان به 50 هزار تومان و هر کیلو کدو سبز از 24 هزار تومان به 42 هزار تومان افزایش یافت. به‌جز این موارد، گوجه فرنگی 117 درصد، فلفل دلمه‌ای 42 درصد و سیب‌زمینی 176 درصد افزایش قیمت داشتند.
با توجه به بررسی آمارها، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و بادمجان بیشترین افزایش قیمت را طی یک ماه سال 1403 داشتند. زیرا در این مدت، قیمت سیب‌زمینی فراز و نشیب زیادی را طی کرد و نرخ آن از 18 هزار تومان به 50 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. بعد از آن، قیمت گوجه‌فرنگی این روند نجومی را ادامه داد. قیمت هر کیلو از این محصول در فروردین‌ماه 1403، 18 هزار تومان بود که در بهمن‌ماه این رقم به 40 هزار تومان افزایش یافت.
بادمجان هم از سیر صعودی قیمت‌ها عقب نماند و نرخ آن از 23 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به 48 هزار تومان رسید. به‌علاوه هر کیلوگرم پیاز رشد قیمتی 34 درصد و هر کیلوگرم هویج فرنگی نرخ رشد 68 درصدی را پشت سر گذاشتند.
حبوبات هم دست‌نیافتی شدند انواع حبوبات هم از ماراتن افزایش قیمت‌ها جا نماندند؛ چنان‌که هر کیلوگرم نخود در این بازه زمانی 62 درصد، لوبیا چیتی 89 درصد و لوبیا قرمز 68 درصد گران‌تر از فروردین‌ماه سال 1403 به فروش رسیدند. علاوه بر این، عدس و لپه هم به‌ترتیب افزایش قیمت 65 درصدی و 87 درصدی را پشت سر گذاشتند.
در این بازه زمانی، قیمت لپه از 79 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به 148 هزار تومان افزایش یافت. همچنین قیمت نخود از 79 هزار تومان به 128 هزار تومان، نرخ لوبیا قرمز از 91 هزار تومان به 153 هزار تومان و هر کیلو عدس از 82 هزار تومان به 136 هزار تومان رسید.
لوبیا چیتی و لپه بیشترین افزایش قیمت را در میان انواع حبوبات داشتند. چراکه هر کیلو لوبیا چیتی در فروردین‌ماه 99 هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود که این قیمت در بهمن‌ماه به 188 هزار تومان رسید.
همچنین لپه هم رشد قیمت چشمگیری نسبت به فروردین‌ماه سال 1403 داشت و قیمت آن از 79 هزار تومان به 148 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم افزایش یافت.
قیمت قند و شکر همچنان در اوج قیمت‌ها در گروه قند و شکر هم ثابت باقی‌ نماندند؛ به طوری که قیمت هر کیلو قند نسبت به روزهای ابتدایی سال 1403 رشد 40 درصدی و هر کیلو شکر هم نسبت به ابتدای سال رشد 30 درصدی را پشت سر گذاشتند. زیرا در فروردین هر کیلو قند و هر کیلو شکر به‌ترتیب 48 هزار تومان و 39 هزار تومان در بازار عرضه می‌شدند، اما حالا قیمت‌شان به‌ترتیب به 68 هزار تومان و 51 هزار تومان افزایش یافته است.
در این میان، رب گوجه‌فرنگی یک کیلوگرمی 34 درصد، سس گوجه‌فرنگی 500 گرمی و سس مایونز 200 گرمی به‌ترنیب 34 درصد و 26 درصد رشد قیمتی داشتند.
قیمت هر کیلو رب گوجه‌فرنگی از 63 هزار تومان به 84 هزار و 500 تومان رسید. همچنین قیمت هر عدد سس گوجه‌فرنگی 500 گرمی هم از 39 هزار تومان به 52 هزار تومان افزایش یافت. علاوه بر این، قیمت سس مایونز هم از این روند صعودی جا نماند و از 37 هزار تومان به 46 هزار تومان صعود کرد.
در گروه نوشیدنی‌ها نیز چای خارجی 500 گرمی و نوشابه گازدار 1.5 لیتری وجود دارند که هر یک افزایش قیمت چشمگیری را پشت‌ سر گذاشتند. به عنوان مثال، در این فاصله‌ 11 ماهه، قیمت چای از 235 هزار تومان در فروردین‌ به 348 هزار تومان در بهمن‌ماه رسید که این به معنای رشد 48 درصدی نرخ این محصول نسبت به سال گذشته است.
نوشابه گازدار هم یک نوشیدنی محبوب میان ایرانیان محسوب می‌شود که نرخ هر یک‌ونیم لیتر آن از 29 هزار تومان با 38 درصد رشد، به 40 هزار تومان صعود کرده است
علت افزایش قیمت‌ مواد غذایی در 11 ماهه سال 1403 هر یک از این گروه‌های کالایی، به دلایل مختلفی افزایش قیمت پیدا کردند. به عنوان مثال، قیمت انواع صیفی‌جات و سبزیجات به‌ویژه سیب‌زمینی، به دلیل صادرات بی‌رویه، شرایط اقلیمی و کاهش سطح زیر کشت رشد قیمتی چشمگیری را پشت سر گذاشت. قند و شکر هم از این قاعده مستثنی نبودند، زیرا در سال 1403، کاهش سطح زیر کشت به دلیل تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی و افزایش قیمت جهانی این محصول باعث شد قیمت قند و شکر رشد قابل توجهی پیدا کنند.
در گروه میوه‌ها هم دلایل مختلفی برای افزایش قیمت وجود دارد که از جمله آن می‌توان به سرمازدگی، افزایش تقاضا در آستانه نوروز 1404، افزایش هزینه حمل‌ونقل و… اشاره کرد. قیمت لبنیات هم در سالی که گذشت، فراز و فرود زیادی را طی کرد. افزایش غیرقانونی نرخ شیرخام و صادرات بی‌رویه کره سبب شد این محصول هم در فهرست گرانی کالاهای اساسی قرار بگیرد.
برنج‌ هم در 11 ماهه سال گذشته دستخوش افزایش قیمت چشمگیری شده است. زیرا در حال حاضر برنج را برخی از دلالان و محتکران خریداری و به صورت قطره‌چکانی وارد بازار می‌کنند. از طرفی ممنوعیت واردات برنج خارجی هم بر افزایش قیمت این محصول اثرگذار بوده است.
سوءمدیریت سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه مشکل اصلی بازار کالاهای اساسی است. زیرا برای بسیاری از این موارد باید پیش از این برنامه‌ریزی می‌شد. ضعف در برنامه‌ریزی و کنترل بازار کالاهای اساسی باعث شده بسیاری از مردم نتوانند کالای مورد نیاز خود را تهیه کنند. تا زمانی که دولت و نهادهای مربوطه با برنامه‌ریزی درست وارد عمل نشوند، سیر صعودی قیمت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.