بزرگنمايي:

پیام فارس - ایسنا /دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با اشاره به افزایش چاقی کودکان و نوجوان، درباره عوارض چاقی و همچنین روش‌های درمان آن توضیحاتی ارائه داد.
دکتر محمد هاشمی با بیان اینکه چاقی زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر می‌شود، اظهار کرد: چاقی، پدیده‌ای است که به خودی خود یک بیماری اتلاق می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز طیف گسترده‌ای از بیماری‌های غیرواگیر مانند فشارخون، بیماری‌های قلبی‌عروقی، سکته‌های قلبی، مشکلات ارتوپدی و برخی سرطان‌ها شود.
وی گفت: دهه‌های گذشته، افراد در دهه پنجم زندگی (40 تا 50 سالگی) به اضافه‌وزن و چاقی مبتلا می‌شدند. ابتلا به چاقی و اضافه‌ وزن در سنین 40 تا 50 سالگی می‌توانست منجر به بروز دیابت در دهه ششم زندگی شود. یک دهه پس از ابتلا به دیابت نیز چاقی می‌توانست زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی‌عروقی و پس از 70 سالگی نیز منجر به سکته‌های قلبی شود.
روند افزایشی چاقی کودکان و نوجوانان و تبعات آن در بزرگسالی
این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با بیان اینکه پدیده چاقی کودکان و نوجوانان در حال افزایش است، توضیح داد: چاقی کودکان و نوجوانان، به عنوان یک بیماری در سطح جهان مطرح است. بررسی وضعیت ابتلا به چاقی کودکان و نوجوانان بیانگر این است که این گروه از افراد جامعه نسبت به گذشته، بیشتر به چاقی مبتلا می‌شوند. چاقی در کودکان و نوجوانان سبب می‌شود که بروز عوارض ناشی از چاقی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی‌عروقی، چند دهه زودتر اتفاق افتد. به طور مثال، احتمال ابتلا به دیابت در دهه سوم زندگی و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در سنین 30 تا 40 سالگی وجود دارد.
بیماری‌های غیرواگیر و افت بهره‌وری جامعه به دلیل چاقی
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ادامه داد: اگر ابتلای زودهنگام به بیماری‌های ناشی از چاقی را در میان جمعیت مبتلا به چاقی به ضریب برسانیم، به این نتیجه می‌رسیم که جامعه در دهه‌های آینده با افت بهره‌وری مواجه می‌شود. منظور از افت بهره‌وری جامعه این است که تعداد زیادی از افراد جامعه به بیماری‌های غیرواگیر ناشی از چاقی مبتلا شوند.
بروز زودهنگام عوارض چاقی
هاشمی با بیان اینکه بروز زودهنگام عوارض ناشی از چاقی با آثار منفی فراوانی همراه است، خاطرنشان کرد: بروز زودهنگام عوارض ناشی از چاقی به دلیل تحمیل هزینه درمانی بر نظام اقتصادی اثرگذار است. بروز عوارض ناشی از چاقی نه تنها بر نظام اقتصادی اثرگذار است، بلکه سبب کاهش کارایی افراد شده و بهره‌وری کلی جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حضور تعداد زیاد بیماران با بیماری‌های مختلف بر اقتصاد درمان و سیستم درمانی فشار وارد می‌کند. همچنین از کارافتادگی ناشی از بیماری بر چرخه اقتصادی و کار اثر معنی‌داری می‌گذارد.
لزوم ورود سیاستگذاران برای مقابله با شیب شیوع چاقی
وی ادامه داد: برمبنای آثار منفی چاقی کودکان و نوجوان باید گفت پدیده‌ چاقی کودکان یک امر بسیار مهم است و در سطوح بالای سیاستگذاری باید به آن توجه شود. سطوح بالای سیاستگذاری می‌بایست برای «رفع»، «مقابله» و «کندشدن شیب شیوع» چاقی کودکان و نوجوانان اقدام‌کند.
دلایل بروز سوءتغذیه
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه تغذیه به 2 منظور انجام می‌شود، تصریح کرد: تغذیه با هدف «کسب انرژی لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره» و «کسب مواد لازم برای نیازهای حیاتی، فعل و انفعالات شیمیایی، رشد، نمو، ترمیم بافت‌ها و نگهداشت سلامت بدن» انجام می‌شود. با توجه به اهداف تغذیه، غذای مصرفی می‌بایست انرژی مورد نیاز را تامین کند و از ریزمغذی و درشت‌مغذی موردنیاز برای حفظ، نگهداری، رشد و سلامت بدن برخوردار باشد.
این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با بیان اینکه سوء تغذیه بدون در نظر گرفتن اصول دو گانه تغذیه بروز می‌یابد، گفت: سوء تغذیه نه تنها ممکن است از عدم تکاپوی انرژی برای بدن رخ‌دهد، بلکه عدم تکاپوی رسیدن مواد لازم برای بدن نیز می‌تواند درجاتی از سوء تعذیه، بیماری‌ها و ناتوانی‌های ناشی از آن را برای بدن فرد رقم‌ زند.
وفور دسترسی به غذاهای پرکالری و کم ارزش
هاشمی درباره تغییر دسترسی انسان‌ها به موادغذایی در سال‌های اخیر گفت: این روزها، چگونگی دسترسی به موادغذایی در جوامع «توسعه‌ یافته» و «در حال توسعه» نسبت به گذشته تفاوت چشمگیری دارد. منظور از تفاوت در میزان دسترسی و نوع موادغذایی این است که «فست‌فودها»، «غذاهای پرکالری» و «غذاهای با ارزش غذایی کم» به سادگی و وفور در دسترس افراد قرار می‌گیرند. دسترسی راحت به فست‌فودها، غذاهای پرکالری و غذاهای با ارزش غذایی کم شامل جوامع روستایی نیز می‌شود و بررسی‌ها بیانگر این است که کودکان مناطق روستایی از خوراکی‌های کم‌ارزش و پرکالری نسبت به غذاهای با ارزش غذایی بالا، بیشتر استفاده می‌کنند.
سهم فست‌فودها در شیوع چاقی و اضافه وزن
وی با اشاره به وضعیت عرضه غذاهای ارزان‌قیمت و پرکالری گفت: وضعیت عرضه و فروش فست‌فودها به نحوی است که تمام افراد می‌توانند به غذاهای ارزان‌قیمت و با کالری بسیار بالا به راحتی دسترسی داشته‌ باشند. وضعیت فروش فست‌فودها به نحوی است که افراد در هر کوچه و خیابان می‌توانند به فست‌فودها دسترسی داشته‌ باشند.
این متخصص تغذیه با بیان اینکه دسترسی ساده و آسان به فست‌فودها سبب شده که میزان مصرف این غذاها افزایش یابد، افزود: تبعات مصرف فست‌فودها که اغلب ناشی از افزایش دریافت کالری بیشتر در حجم مساوی است، سبب شیوع چاقی و اضافه‌ وزن در افراد شده است. اگرچه ارزش غذایی فست‌فودها کم است اما کالری فراوانی برای بدن فراهم می‌کنند و میزان کالری که برای بدن فراهم می‌کنند از میزان نیاز بدن بیشتر است.
هاشمی افزود: دریافت کالری اضافه ناشی از مصرف فست‌فودها به صورت بافت چربی ذخیره می‌شود و چاقی را رقم می‌زند. فست‌فودها، مواد کافی برای فعالیت حیاتی را فراهم نمی‌کنند؛ این در حالی است که از کالری بالایی برخوردار هستند. ناتوانی ناشی از مصرف فست‌فودها، گریبانگیر مصرف‌کنندگان مدوام این خوراکی‌ها می‌شود.
رژیم‌های غذایی غیرعلمی و آسیب‌رسان
حذف گروه‌های غذایی؛ ممنوع
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه «اصلاح الگوی زندگی» بهترین روش برای کاهش وزن است، توضیح‌داد: تمام جوامع دانشگاهی بر اصلاح الگوی زندگی تاکید می‌کنند. اصلاح الگوی زندگی به وسیله 2 مولفه «اصلاح الگوی تغذیه» و «اصلاح الگوی فعالیت بدنی» محقق می‌شود.
وی درباره اصلاح الگوی تغذیه گفت: افراد باید از یک رژیم غذایی با تنوع مواد غذایی برخوردار باشند؛ به نحوی که تعادل و تناسب میان گروه‌های غذایی و متناسب‌سازی آنها با نیاز بدن در رژیم غذایی صورت گرفته‌ باشد. اغلب رژیم‌های غذایی که منجر به تک‌خوری یا حذف برخی از گروه‌های اصلی غذایی مانند نان و غلات می‌شوند، غیرعلمی هستند و به بدن آسیب وارد می‌کنند. اصلاح الگوی تغذیه، تنها شیوه و روشی است که می‌تواند کاهش وزن سالم و با نتایج ماندگار را رقم زند.
نقش محیط پیرامونی در دوران کاهش وزن
این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با اشاره به نقش شرایط پیرامونی و محیطی در اصلاح الگوی تغذیه گفت: محیط پیرامونی می‌تواند به کاهش وزن افراد کمک‌ کنند؛ بنابراین فقط خود فرد نباید برای کاهش وزن تلاش‌ کند، بلکه محیط پیرامونی نیز به کاهش وزن افراد کمک می‌کند. به طور مثال، افراد خانواده باید در الگوی غذایی خود تغییر ایجاد کنند؛ تغییر الگوی سفره خانواده نه تنها به نفع سلامت سفره خانواده است بلکه در کاهش وزن فرد نیز موثر واقع‌ شده و از وسوسه‌های شکستن رژیم جلوگیری می‌کند.
لزوم سالم‌سازی بوفه مدارس و عادات غذایی کودکان
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه بوفه‌مدارس جزو محیط پیرامونی افراد محسوب می‌شوند، گفت: بوفه‌های مدارس در پدیده چاقی کودکان بسیار اثرگذار است. هنگامی که بوفه مدارس خوراکی‌های ناسالم عرضه می‌کنند، سبب وسوسه کودکان می‌شوند و آنها را به سمت مصرف خوراکی‌ها ناسالم سوق می‌دهند.
وی با بیان اینکه سیستم «دوپامنرژیک» در بدن انسان‌ها وجود دارد، اظهار کرد: هنگامی که خوراکی چرب، شور و شیرین استفاده می‌کنیم، مغز به واسطه سیستم دوپامنرژیک، یک لذت را تجربه می‌کند و به طور مداوم در پی تکرار این تجربه است. با توجه به اینکه مغز در پی تکرار لذت است، میزان تمایل به مصرف خوراکی‌های شیرین، شور و چرب افزایش می‌یابد.
هاشمی با بیان اینکه میزان دسترسی و مواجهه با خوراکی‌های شیرین، چرب و شور باید محدود شود، توضیح داد: کودکان، ساعات زیادی را در مدارس سپری می‌کنند و با توجه به اینکه بوفه‌ها از گلوگاه‌های اصلی مدارس هستند، سالم‌سازی این گلوگاه‌ها می‌تواند در کاهش چاقی و سالم‌سازی عادات غذایی نقش موثری داشته‌باشد.
و اما جراحی‌های چاقی
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه عمل‌های جراحی حوزه چاقی به 2 دسته تقسیم می‌شوند، گفت: جراحی‌های «زیبایی» و «درمانی»؛ جراحی‌های حوزه چاقی را تشکیل می‌دهند. جراحی‌های زیبایی، جراحی‌هایی هستند که با خارج‌ کردن چربی‌های زیرپوستی با روش‌های مختلف می‌توانند اندام زیباتری برای فرد حاصل کنند. جراحی‌های زیبایی، رفع‌ کننده خطرات چاقی نیستند و مانند سایر عمل‌های جراحی می‌توانند عوارضی همراه داشته‌ باشند. عمل‌های جراحی زیبایی، افراد را از رعایت الگوی تغذیه معاف نمی‌کنند و افرادی که دست به عمل‌های جراحی می‌زنند بدون رعایت الگوهای تغذیه نمی‌توانند نتایج پایدار را تجربه‌ کنند.
این متخصص درباره جراحی‌های درمان چاقی نیز گفت: جراحی‌های درمانی نیز جراحی‌هایی هستند که روی دستگاه گوارش فرد انجام می‌شود و با مکانیزم‌های مختلف مانند «کاهش دریافت موادغذایی» یا «کاهش سطح جذب موادغذایی» سبب لاغری فرد می‌شوند. افرادی که از عمل‌های جراحی حوزه لاغری بهره می‌برند به درجات بالای چاقی مبتلا هستند و امکان کاهش وزن پایدار با رژیم‌های غذایی برای آنها وجود ندارد. همچنین چاقی، حیات آنها را تهدید می‌کند.
جراحی؛ آخرین تیر ترکش مقابله با چاقی
ضرورت آگاهی جراح برای انتخاب روش درمان
هاشمی با بیان اینکه اگرچه عمل‌های جراحی جزو روش‌های علمی هستند اما جراحان باید نسبت به انتخاب شیوه مناسب برای عمل جراحی آگاه‌ باشند، تصریح کرد: جراحی چاقی، آخرین تیر ترکش مقابله با چاقی است. اگر سایر اقدمات مقابله با چاقی اثربخش نباشد یا خطر آنی چاقی، تهدیدکننده حیات فرد باشد، انجام جراحی‌های لاغری ضروری می‌شود. به واسطه جراحی‌های لاغری، نواقصی در سیستم گوارش ایجاد می‌شود. با توجه به این نواقصی که در سیستم گوارش ایجاد می‌شود، بهتر است که عمل جراحی به آخرین راهکار مقابله با چاقی تبدیل شود.
و رژیم‌های غذایی «کتوژنیک»، «کانادایی» و ...
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی درباره رژیم‌های غذایی غیرآکادمیک نیز توضیح داد: رژیم‌های غذایی غیرآکادمیک مانند «کتوژنیک»، «کانادایی»، «دوکان» و سایر رژیم‌های از این دست از حمایت کافی مراجع علمی و آکادمیک برخوردار نیستند. به طور معمول، این رژیم‌ها با عوارض برگشت‌ناپذیر همراه هستند و کاهش وزن ناشی از این رژیم‌ها، کاهش وزن سالم و برگشت‌ناپذیر قلمداد نمی‌شوند.
آثار مخرب داروهای لاغری
وی با اشاره به باب شدن مصرف داروهای لاغری گفت: دارو، کالایی نیست که افراد بتوانند بنا به تشخیص خود نسبت به مصرف آن اقدام‌کند. دارو، کالایی است که پزشک با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌کند و در داروخانه‌ها تهیه می‌شود. ارائه هرگونه دارو در خارج از فضای داروخانه‌ها، غیرمجاز است؛ چرا که داروها نباید بنا به تشخیص افراد مصرف شود.
کاهش وزن به قیمت اعتیاد و پرکاری تیروئید
هاشمی با اشاره به ممنوع بودن تبلیغ دارو در دنیا اظهار کرد: با توجه به اینکه افراد نمی‌توانند بنابر نظر شخصی خود نسبت به مصرف دارو اقدام‌ کنند، تبلیغ دارو در کشورهای جهان ممنوع است. اگر یک دارو در یک محیط تبلیغ می‌شود، آن دارو و آن مکان جزو اقلام و اماکن غیرمجاز هستند. برخی داروهای لاغری، «موادمخدر» یا «فرمول‌های تیروئیدی» دارند و مصرف‌کنندگان این داروها به قیمت بیماری پرکاری تیروئید، کاهش وزن را تجربه می‌کنند. با توجه به وجود موادمخدر در برخی داروهای لاغری، مصرف‌کنندگان این داورها مانند افرادی که اعتیاد به موادمخدر دارند، کاهش وزن را تجربه می‌کنند. داروهایی از این دست با عوارض ناگواری همراه هستند و می‌توانند حیات مصرف‌کنندگان را تهدید کنند. بر همین اساس نیز همواره تاکید بر آن است که از مصرف خودسرانه هر گونه دارویی پرهیز شود؛ مصرف دارو می‌بایست با تجویز پزشک باشد و از داروخانه‌ها تهیه شود.