پیام فارس - به گزارش نماد اقتصاد، با بهره‌برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، کشور نه‌تنها به خودکفایی در تأمین نیاز داخلی رسید، بلکه به صادرکننده بالقوه بنزین تبدیل شد. اما این دستاورد مهم به دلیل سوءمدیریت، نبود برنامه‌ریزی بلندمدت و تصمیم‌گیری‌های غیرشفاف از دست رفت و ایران بار دیگر به واردکننده بنزین تبدیل شد.
صعود و سقوط ستاره خلیج فارس احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال 1385 با هدف تولید بنزین با استاندارد یورو 5، گازوئیل، گاز مایع و سایر محصولات پالایشگاهی آغاز شد. فاز اول این پالایشگاه در اردیبهشت 1396 به بهره‌برداری رسید و تولید بنزین در کشور را به‌طور چشمگیری افزایش داد. با تکمیل فازهای دوم و سوم، ظرفیت تولید روزانه این پالایشگاه به حدود 45 میلیون لیتر بنزین یورو 5 رسید.
پیش از راه‌اندازی این پالایشگاه، ایران یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان بنزین در جهان بود. اما با بهره‌برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران در سال 1398 به صادرکننده بنزین تبدیل شد و صادرات به کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق و آسیای میانه آغاز شد. این تحول نقطه عطفی در صنعت نفت و گاز کشور بود.
با این حال، به دلیل کمبود منابع و تحریم‌ها، تولید بنزین از نظر کمی و کیفی با چالش‌هایی روبرو شد. این چالش‌ها به حدی رسید که اکنون تأمین ارز مورد نیاز برای واردات بنزین به دغدغه اصلی دولت تبدیل شده است.

افول زودهنگام دستاوردها
پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی در خاورمیانه، ظرفیت تولید روزانه بیش از 45 میلیون لیتر بنزین یورو 5 را داشت. اما این ظرفیت به دلیل سوءمدیریت، ناتوانی در برنامه‌ریزی بلندمدت و تصمیمات غیرشفاف به‌شدت کاهش یافت. گزارش‌ها نشان می‌دهد که این پالایشگاه اکنون به دلیل مشکلات ساختاری، بنزینی با عدد اکتان 87 تولید می‌کند که نگرانی‌های زیست‌محیطی و اقتصادی را افزایش داده است.
فقدان سرمایه و مدیریت کارآمد
ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس در اواسط دهه 1380 آغاز شد و قرار بود در دولت یازدهم با سرعت بیشتری پیش برود. اما سوءمدیریت‌ها و تحریم‌های بین‌المللی، پروژه را با تأخیرهای متعدد مواجه کرد. این مسائل نه‌تنها روند ساخت پالایشگاه را مختل کرد، بلکه اهداف تأمین سوخت داخلی و کاهش وابستگی به واردات را نیز تحت تأثیر قرار داد.
تحریم‌ها تأثیر مستقیمی بر تأمین تجهیزات و مواد اولیه داشت. علاوه بر آن، سوءمدیریت در برخی مراحل پروژه به تعلیق و تأخیرهای طولانی‌مدت منجر شد. این چالش‌ها، جایگاه پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان نماد خودکفایی را تضعیف کرد.

کاهش کیفیت تولیدات پالایشگاهی تحلیلگران معتقدند که یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش کیفیت تولیدات پالایشگاه، تأمین مواد اولیه بی‌کیفیت است. خوراک نامناسب باعث کاهش کیفیت محصول نهایی می‌شود. همچنین، سرمایه‌گذاری ناکافی در به‌روزرسانی تجهیزات، تولید بنزین با عدد اکتان پایین‌تر را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
در همین حال، سیاست‌های اقتصادی و سیاسی نیز بر کیفیت سوخت تأثیر گذاشته است. تولید بنزین ارزان‌تر با اکتان پایین‌تر به کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان اولویت داده شد، اما این تصمیم باعث افزایش آلودگی هوا، کاهش کارایی موتورها و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودروها شد.
راهکارهای بازگشت به مسیر خودکفایی
پالایشگاه ستاره خلیج فارس همچنان ظرفیت ایفای نقش کلیدی در تولید بنزین باکیفیت را دارد، به شرطی که مشکلات ساختاری و مدیریتی آن برطرف شود. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، ارتقاء تجهیزات، اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری و تأمین منابع مالی از جمله اقدامات ضروری است.
همچنین، فرهنگ‌سازی مصرف بهینه سوخت، تنوع‌بخشی به منابع تأمین خوراک و بازنگری در سیاست‌های مدیریتی می‌تواند وضعیت تولید بنزین با استانداردهای مطلوب را بهبود بخشد.
تقابل سیاست و اقتصاد
موفقیت اولیه پالایشگاه ستاره خلیج فارس به دلیل سوءمدیریت و تصمیمات غیرشفاف از بین رفت. ایران بار دیگر به واردکننده بنزین تبدیل شده است و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی استراتژیک در حفظ دستاوردهای ملی است.
سوءمدیریت در تخصیص منابع و عدم توجه به نیازهای واقعی بازار، کیفیت و کمیت تولیدات پالایشگاه را کاهش داده است. برای جلوگیری از تکرار این چرخه‌های ناکامی، بازنگری در سیاست‌های مدیریتی و اقتصادی صنعت نفت و گاز کشور ضروری است.
خبر پیشنهادی: تصمیمی برای تغییر قیمت بنزین گرفته نشده است انتهای پیام