چاپ

پیام فارس - زینب دانشور- «خبر جنوب»/
گرچه موضوع آسیب رسیدن به بناهای تاریخی در تعطیلات مختلف، هر ساله در راس اخبار قرار می‌گیرد اما هنوز هم چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است. فارس و به خصوص شیراز از جمله مقاصدی است که هر سال میزبان مسافران زیادی از اقصی نقاط کشور است و بناهای تاریخی آن همواره در صدر پربازدیدترین‌های کشور.
امسال حافظیه میزبان مسافران هنگام تحویل سال بود و هزاران نفر در این بنا آغاز سال نو را جشن گرفتند اما عدم مدیریت این تعداد مسافر، آسیب‌هایی را به این مجموعه فرهنگی و تاریخی وارد کرد. از خم کردن نرده‌های خروجی برای بیرون آمدن از مجموعه، تا زیر پا گذاشتن چمن‌ها و تخریب فضای سبز. این موضوع با عکس‌العمل عاجل نیروهای حفاظت میراث فرهنگی رفع شد اما بهتر بود قبل از به وجود آمدن این اتفاقات که قطعا چهره زشتی به این بنای فرهنگی می‌دهد و بار روانی زیادی به مردم تحمیل می‌کند، فکری به حال آن می‌شد. به اذعان برخی کارشناسان میراث فرهنگی، حضور خیل گردشگران در این ایام می‌تواند بناهای تاریخی را به ورطه نابودی بکشاند اما برخی دیگر معتقدند این حضور، روحی به کالبد گردشگری می‌دمد. اینجاست که ضرورت مدیریت گردشگری جان می‌گیرد تا به جای تهدید به توسعه بدل شود. با رهاسازی بی‌محابای گردشگر در بناهای میراثی فاتحه داشته‌های تاریخی‌مان را خوانده‌ایم از وندالیسم (یادگارنویسی بر پیکره بناهای تاریخی) گرفته تا از بین بردن زیرساخت‌ها و رهاسازی زباله در طبیعت از جمله تهدیدهایی است که اگر به درستی مدیریت نشود می‌تواند آثار تاریخی را از فهرست محبوبیت خارج کند. باید این را بپذیریم که مدیران و متولیان ما برای مناسبت‌ها نه بناها را آماده کرده و نه مدیریت بحران آن را می‌دانند. آموزش مدیریت مقصد در بناها یا مدیریت بنا در رویدادهای مناسبتی نیز تعریف نشده است.
به جز ضرورت فرهنگسازی که مسیری طولانی پیش رو دارد، متولیان گردشگری ما نیز باید با مدیریت بحران در این ایام آشنا باشند. از آن جا که تعداد نیروهای حفاظت میراث فرهنگی برای کنترل آسیب‌ها با حجم مسافران همخوانی ندارد لذا یکی از اقداماتی که می‌تواند راه را ساده کند، آماده‌سازی راهنمایان گردشگری برای کنترل حضور گردشگران است. سازمان‌های مردم‌نهاد نیز فرصت دیگری است که می‌تواند یاریگر باشد.
موضوع دیگر لزوم توجه مجلس شورای اسلامی و حیطه‌های کلان دولتی به بحث میراث فرهنگی و مدیریت بحران آن است تا از مشکلات حوزه‌ پایگاه‌های جهانی بکاهد و حفاظت از بناها پررنگ‌تر شود.
بهره‌گیری از نیروهای انسانی دیگر ارگان‌ها در ایام خاص مانند محیط‌بان‌ها و نیروی انتظامی نیز از دیگر مواردی است که می‌تواند با آموزش‌های قبل، کارساز واقع شود. از سویی بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز مانند پهباد و دوربین‌های نظارتی هم از حجم آسیب‌ها می‌کاهد.
به منظور حفاظت اصولی از بناها نه تنها باید اطلاعات دقیق از شرایط داخلی و خارجی آن‌ها داشته باشیم بلکه باید داشته‌های خود از تکنولوژی،‌ منابع، ‌ساختار و حتی مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آداب و رسوم خاص مورد توجه قرار گیرد سپس با یک برنامه‌ حفاظتی جامع پیش برویم.
همچنین ضروری است فرهنگ مدیریت بحران در سازمان میراث فرهنگی را نهادینه کنیم و علاوه بر مدیران کل، مدیران میانی نیز دستورهای لازم را بدهند و به لزوم عملیاتی کردن آن پایبند باشند.
در پایان باید گفت هر یک از ما مالک آثار تاریخی و مسئولیم و بر ماست که از این ثروت ملی حراست و حفاظت کنیم.