چاپ

پیام فارس - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رجب طیب اردوغان، رئیس‌‌‌جمهوری ترکیه، در پی توافق صلح با شبه‌‌‌نظامیان کرد است و تلاش می‌‌‌کند تا کاری مهم را انجام دهد که دو هدف را دنبال می‌‌‌کند: او نه تنها قصد دارد تا به 40 سال شورش خشونت‌آمیز پایان دهد، بلکه به‌‌‌دنبال تغییرات بلندپروازانه در سراسر منطقه است.
به نوشته روزنامه نیویورک‌‌‌تایمز، «آسلی آیدین‌‌‌تاشباش»، یکی از اعضای ارشد موسسه بروکینگز در واشنگتن دی‌‌‌سی گفت که درخواست روز پنج‌شنبه عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، از ستیزه‌‌‌جویانش برای زمین گذاشتن سلاح‌‌‌ها به دنبال ماه‌ها مذاکره و پاسخی سنجیده به چالش‌‌‌هایی بود که اردوغان با آن مواجه است. در داخل کشور، این امر می‌تواند برای اردوغان حمایت کردها را به ارمغان بیاورد؛ چرا که حمایت آنها برای تغییرات قانون اساسی لازم است. رهبر ترکیه - که به‌‌‌طور پیوسته قدرت خود را به بیش از 20 سال رسانده است – احتمالا قصد دارد یک بار دیگر در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند.
مضاف بر اینکه پایان دادن به درگیری با گروه‌های کردی که در بخش‌هایی از عراق، سوریه و ترکیه حضور دارند، ترکیه و ارتشش را از بار سنگینی رها می‌‌‌کند. اگر کردهای همسایه سوریه از این روش پیروی کنند، این پتانسیل را دارد که به یک درگیری طولانی‌‌‌مدت در منطقه پایان دهد و به ثبات یک دولت متحد و نوپا در دمشق کمک کند. آیدین‌‌‌تاشباش درباره درخواست اوجالان گفت: «این یک تماس تاریخی است.» این کارشناس گفت که این پیشنهاد ارتباط زیادی با فشارهای ژئوپلیتیک ایجاد شده در همسایگی ترکیه دارد و باعث ایجاد حس ناامنی برای ترک‌‌‌ها و کردها شده است.
آیدین‌‌‌تاشباش افزود: «به نظر می‌‌‌رسد شروع آشفته دولت ترامپ و عدم اطمینان در مورد آینده سوریه برای آنکارا آشکار کرده است که باید در جبهه داخلی تثبیت شود و هیچ راهی بهتر از معامله با کردها برای انجام آن وجود ندارد.» او گفت که گروه شبه‌‌‌نظامی اوجالان، پ.ک.ک، «تقریبا» به درخواست او توجه خواهد کرد. این گروه از زمان تلاش برای جنگ در نبردهای شهری در شهرهای شرقی ترکیه در سال 2015 آسیب‌‌‌های نظامی زیادی را متحمل شده است و تا حد زیادی به مناطق مستحکم در مناطق کوهستانی عراق عقب‌‌‌نشینی کرده است.
اما نیروهای کرد در سوریه، موسوم به نیروهای سوریه دموکراتیک، با پیوستن به ایالات‌متحده در عملیات علیه داعش در سوریه، با آموزش و تجهیزات پنتاگون تقویت شدند. ترکیه مدت‌هاست که آنها را یک تهدید تروریستی با هدف تضعیف امنیت در مرزهای جنوبی خود می‌‌‌داند. ترکیه روابط نزدیکی با جنبش شورشی هیات تحریر‌الشام دارد که در ماه دسامبر پس از سرنگونی دولت بشار اسد، کنترل سوریه را به دست گرفت.
مقامات ترکیه به صراحت اعلام کرده‌‌‌اند که رفع یا کمرنگ کردن تهدید کردها در مرزهای این کشور، اولویتی در مواجهه با دولت جدید دمشق است. آیدین‌‌‌تاشباش گفت که مظلوم عبدی، رهبر کرد نیروهای دموکراتیک سوریه، از پیروان نزدیک اوجالان است و به احتمال زیاد به درخواست او برای تغییر مسالمت‌آمیز و دموکراتیک توجه خواهد کرد.
عبدی روز پنج‌شنبه در یک نشست خبری آنلاین گفت که اوجالان در یک نامه به او درباره کنار گذاشتن سلاح‌‌‌ها اطلاع‌‌‌رسانی و بر ارزش صلح و ثبات برای کل منطقه تاکید کرده است. عبدی از این ابتکار استقبال کرد و گفت که این طرح نگرانی‌‌‌های امنیتی ترکیه را برطرف و وضعیت را برای نیروهای خودی در سوریه راحت می‌کند. او گفت که اولویتش مذاکرات با دولت جدید دمشق است.
ایده توافق صلح برای نخستین‌‌‌بار در ماه اکتبر توسط یکی از متحدان سیاسی نزدیک اردوغان، دولت باغچه‌‌‌لی، سیاستمدار ملی‌‌‌گرا مطرح شد. اردوغان یک دهه پیش آشکارا از مذاکرات صلح با کردها حمایت کرده بود، اما در نهایت به جنگ‌های سنگین در شهرهای کردنشین منتهی شد. شاید به همین دلیل و عدم قطعیت در مورد اینکه آیا این طرح پابرجا خواهد ماند، اردوغان این‌بار اندکی از پیشنهاد‌های صلح فاصله گرفته است.
نه او و نه هیچ یک از کابینه وی به فراخوان اوجالان در روز پنج‌شنبه واکنش نشان ندادند. اما جاه‌طلبی‌‌‌های او در منطقه و فراتر از آن به خوبی شناخته شده است. پس از پذیرش بیش از سه میلیون آواره سوری از زمان بهار عربی در سال 2011، او از حامیان قوی گروه‌های شورشی بود که علیه بشار اسد می‌‌‌جنگیدند و اکنون که آنها در دولت هستند همچنان از روابط نزدیک با این گروه‌ها برخوردار است.
در عین حال، او دامنه نظامی و دیپلماتیک ترکیه را به آفریقا گسترش داده است و با پیشنهاد استقرار واحدهای نیروی هوایی ترکیه در پایگاه‌های سوریه، در حوزه آموزش نظامی و همچنین پشتیبانی هوایی به این کشور کمک خواهد کرد. یکی از دغدغه‌های ترکیه محدود کردن مداخله سایر کشورها در سوریه است، از جمله رژیم اسرائیل که نیروهای خود را در بخش‌هایی از جنوب سوریه مستقر و به کردهای سوریه دسترسی پیدا کرده است.
اردوغان همچنین روی دستاوردهای سیاسی در داخل کشور به دلیل صلح با کردها حساب باز کرده است؛ چرا که کردها یک نیروی مهم سیاسی در ترکیه هستند که در کنار نیروهای اپوزیسیون این کشور قرار گرفته‌‌‌اند. کردها قبلا به صراحت اعلام کرده‌‌‌اند که در هر معامله‌‌‌ای انتظار تضمین‌‌‌های سیاسی و قانونی را دارند. آیدین‌‌‌تاشباش گفت که آنها احتمالا خواستار آزادی زندانیان سیاسی و تغییر در قوانین تروریسم و اصلاحات قانون اساسی خواهند بود.
توافق با کردها می‌تواند اجازه تغییرات در قانون اساسی را بدهد که شکاف‌‌‌های قومی را از بین ببرد و به کردها اجازه دخل و تصرف در قدرت بدهد. بینالی ییلدریم، نخست‌‌‌وزیر پیشین وی در سخنانی در شهر ازمیر که روز جمعه توسط رسانه‌های ترکیه گزارش شد، گفت که این می‌تواند به اردوغان کمک کند که برای یک دوره دیگر ریاست‌جمهوری خود را تمدید کند. ییلدریم گفت: «ما در محاصره بی‌‌‌ثباتی، خطرات و تهدیدها هستیم. برای این کار، به ثبات، اعتماد و مهم‌تر از همه، یک رهبر قوی نیاز داریم. بنابراین باید راه را برای کاندیداتوری مجدد رجب طیب اردوغان برای ریاست‌جمهوری باز کرد. قانون اساسی جدید نیز باید این را پیش‌‌‌بینی کند.»