پیام فارس -
ریشه کلمه «بهمن» مربوط به کشور افغانستان است. «بهمن» در فارسی افغانستان به معنی «برف کوچ» است. بر این اساس، بهمن تودههای بزرگی از برف است که به صورت گلوله‌‌‌هایی کوچک تا متوسط و به مقدار زیاد به حرکت در می‌آیند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
تودههای بزرگ بهمن باعث مدفون شدن اشیا و مرگ جانداران می‌شوند.
بهمن به چهار نوع برف شل خشک، سفت خشک، شل خیس و لایه‌‌های برف تقسیم می‌شود که البته بهمن ناشی از برف شل خشک، که به آن بهمن پودری هم می‌گویند، خطرناکترین نوع بهمن است.
این نوع بهمن با ایجاد حالت خفگی و مسدود کردن مجاری تنفسی، باعث مرگ فرد می‌شود. بد نیست بدانیم که هر یک متر مکعب برف خالص، 800 کیلوگرم وزن دارد و هر چه هوا سردتر باشد، احتمال ریزش بهمن کمتر است، اما باد باعث انباشته شدن برف و ریزش آن می‌شود. بنابراین، افزایش وزش باد برابر با افزایش خطر بهمن است.
در ارتفاعات بالا، برف آب نمی‌شود و حجم برف زیاد می‌شود، پس احتمال بهمن بیشتر است. در یک تقسیم‌بندی دیگر، بهمن به سه دسته تخته‌ای، پودری و آبکی تقسیم می‌شوند. یک بهمن عظیم پودری، ممکن است فشاری از 5 تا 50 تن بر متر مربع ایجاد کند. بهمن تخته‌ای، اما روی یال‌‌ها تشکیل می‌شود و تنها راه مقابله با این نوع بهمن، پریدن از روی آن است. بهمن آبکی هم در موقع ریزش، باعث منجمد شدن فرد می‌شود.
شناسایی بهمن با پاگذاشتن روی برف می‌توان بهمن را شناخت. اگر پا در برف فرو نرود، برف یخی است و اگر پا فرو برود، می‌توان تشخیص داد که برف چند لایه است و اگر بیشتر از یک لایه باشد، خطرناک است. در عین حال، اگر هنگام فرو رفتن پا، شخص سُر بخورد، مسیر بسیار خطرناک است.
عبور از بهمن:
بهترین راه عبور از بهمن این است که بهمن را به طرف بالا صعود کنیم، نه به صورت عرضی. در عین حال، برای عبور از بهمن، نباید فرد را با طناب یا وسیله دیگری حمایت کرد، چرا که ممکن است بهمن، فرد را تکه تکه کند.
در هنگام عبور از بهمن و یا در واقع، بریدن بهمن، باید به صورت انفرادی و بدون عجله و با فاصله زیاد حرکت کرد. ضمناً بین فواصلی که پا در برف فرو می‌رود، نباید فرد بعدی پا یا باتوم خود را در برف فرو کند.
چند توصیه ضروری:
هنگام عبور از بهمن، گرمترین لباس‌‌های خود را می‌پوشیم و فقط یک بند کوله‌پشتی را روی شانه می‌اندازیم.
* هنگام عبور از بهمن نباید صحبت کرد.
*اگر جای پای نفر قبلی خیلی عمیق است، برای پر کردن جای پا، باید از برف‌‌های همان قسمت استفاده کرد.
* اگر مجبور به رد شدن از بهمن نیستیم، از آن عبور نکنیم.
* تا حد امکان باید از بالای محدوده بهمن و نزدیک به تاج بهمن عبور کنیم تا حجم برف کمتری بالای سرمان باشد.
* اگر برف شل یا پودری بود، باید از بهمن فرار کرد و جلوی دهان را پوشاند.
بهمن چه ساعتی می‌آید؟ با فرض این که در طول شبانه روز شرایط یکسانی برقرار باشد، ساعات مختلف نشان دهنده ضریب خطر بهمن است. با غروب آفتاب در ارتفاعات، از دمای هوا به‌سرعت کاسته شده و برف‌‌های شل، منجمد و سفت می‌شوند. استحکام تودههای برف حدود ساعت 8 شب کامل می‌شود، اما در نیمه شب به اوج می‌رسد و تا سحر همچنان پایدار می‌ماند. البته این مسأله تنها در مورد برف‌‌های مانده و کهنه صادق است و هرگاه در طول شب برف تازه‌ای ببارد، کاملاً واضح است که شرایط بالعکس شده و خطر دوچندان می‌شود.
با طلوع خورشید و گرم شدن هوا، برف دوباره شل شده و خطر‌ساز می‌شود. معمولاً ازساعت 9 صبح با عمود شدن زاویه تابش خورشید، این روند شدت می‌گیرد و در ساعت 3 تا 5 بعدازظهر، بیشترین خطر پدید می‌آید. در این خصوص می‌توان گفت به طور کلی پس از 6 ساعت تابش ممتد آفتاب، حرارت ناشی از تابش خورشید، بیشترین تأثیر خود را خواهد گذاشت. فاکتور زمان از چند جهت اهمیت دارد؛ از آن جمله مدت زمانی است که برف تازه برای ثابت شدن بر شیب نیاز دارد. بیشترین زمان مورد نیاز برای ثبات، مربوط به برف‌‌های پودری است که حدود 32 تا 72 ساعت زمان می‌برد.
با بهمن زده چه کنیم؟ وقتی محل دفن بهمن زده پیدا شد، بلافاصله به رهاسازی او از چنگال بهمن اقدام می‌کنیم. بدیهی است نخستین کار، کندن برف و رسیدن به اوست، بنابراین توجه به چند نکته، بسیار ضروری است.
1- برای کندن برف باید از محلی شروع کنید که احتمال می‌دهید به بالاتنه او می‌رسد.
2 – گودال را قیف مانند حفر کنید تا هنگامی که به او رسیدید، در اثر حرکات شما، برف‌‌ها دوباره به روی او نریزد و در عین حال، جای کافی برای حرکت شما نیز وجود داشته باشد.
3 – ممکن است با کندن گودال، برف‌‌های فوقانی سرازیر شود، بنابراین با ایجاد موانعی در یک متری بالای گودال، از این اتفاق جلوگیری کنید.
4- مسأله دیگر بعد از کندن گودال و رسیدن به مصدوم، خارج کردن اوست، بنابراین بهمن زده را به صورت ناگهانی از زیر برف بیرون نکشید، زیرا اولاً ممکن است از ناحیه ستون فقرات و نخاع دچار شکستگی باشد، ثانیاً بهمن زده به دلیل قرار گرفتن در زیر تودههای برف، تحت فشار است و به همین علت، نباید سریعاً خارج شود، بلکه برای عادت کردن تدریجی بدن او به فشار طبیعی، باید برف‌‌ها را به مرور از روی او کنار بزنید و فشار را آرام آرام از روی او بردارید. این کار را با توجه به وزن برف باید انجام داد؛ هرچه برف سنگین‌تر باشد، بیشتر باید صبر کرد. در این حالت، گردن او را حرکت ندهید و کمرش را خم نکنید، زیرا ممکن است دچار آسیب‌‌هایی در ناحیه مهره‌‌های گردن یا کمر شده باشد، بنابراین دست‌‌ها را به زیر بدن او ببرید و با یک حرکت کاملاً هماهنگ، او را بلند کنید و متوجه باشید حتی یک سانتی‌متر حرکت نادرست، می‌تواند باعث فلج شدن مصدوم شود.
5- در خارج کردن مصدوم، حتی اگر گردن و کمر او سالم است، اصلاً خشونت به خرج ندهید.
سیگنالهای نجات‌بخش دستگاه موسوم به «پیپس» را می‌توان بهترین وسیله امدادی برای پیدا کردن محل اختفای فرد بهمن زده دانست. «پیپس» یک دستگاه کوچک الکترونیکی گیرنده و فرستنده است. فردی که قرار است از بهمن عبور کند، با فشار دادن دکمه دستگاه، آن را در وضعیت فرستنده قرار می‌دهد. «پیپس» دارای یک گوشی است که برای شنیدن سیگنالهای فرستاده شده از سوی فرستنده، به کار می‌رود. فراموش نکنید که «پیپس» را نبایستی در کوله پشتی قرار داد، بلکه باید آن را به گردن آویخت.
نخ بهمن
نخ بهمن، طناب 3 میلی متری به رنگ قرمز و به طول 15 تا 50 متر است که بر روی پوسته آن فلشی در یک جهت وجود دارد. نخ بهمن را باید طوری به بدن وصل کرد که جهت فلش آن به سمت فرد باشد و ادامه نخ بهمن را طوری روی زمین می‌اندازیم که بر روی زمین کشیده شود.
حال اگر بهمن سقوط کند، گروه امداد با پیدا کردن نخ بهمن و دنبال کردن فلش، به مصدوم می‌رسد. پیداکردن نخ بهمن و وسایل فرد و گشتن نواحی پایین‌تر از محل وقوع بهمن و حرکت فرد، به یافتن فرد مفقود شده بسیار کمک می‌کند.
یک روزِ شادِ شاد
فصل سرما فرا رسیده و علاقه‌مندان به برف و یخ دل توی دلشان نیست. با این حال، یک اشتباه کوچک می‌تواند یک روز شادی بخش برفی را به کام ما تلخ کند. اگر می‌خواهید برای اسکی و تفریح به کوهستان‌‌های اطراف شهر خود بروید، توصیه‌‌های زیر را جدی بگیرید:
1- همراه داشتن پوشاک کافی و مناسب فصل زمستان.
2- آگاهی یافتن از وضعیت آب و هوا قبل از صعود به ارتفاعات.
3- آگاه کردن خانواده، نزدیکان یا دوستان از جزئیات زمانی و مکانی صعود و برگشت.
4- استفاده از مسیرهای مشخص و پاکوب شده.
5- زمان بندی مناسب جهت به پایان رساندن برنامه قبل از تاریکی هوا. معمولاً بهترین زمان بازگشت، ساعت دو بعدازظهر است.
6- به همراه داشتن وسایل ضروری کوهستان شامل مواد غذایی کافی و وعده غذایی اضافی، تجهیزات روشنایی، سوت، قطب نما، نقشه کوهستان، جعبه کمک‌‌های اولیه، چاقو، کبریت، کارت شناسایی و گوشی همراه.
7- اشراف داشتن بر منطقه صعود و مسیرهای پیش رو.
8- خودداری از صعود انفرادی و همراه بودن با گروه و افراد مجرب.
9- پرهیز از اجرای برنامه‌‌هایی فراتر از توانایی جسمی، فنی و روحی.
10- خودداری از رفتن به ارتفاعات تا 72 ساعت پس از بارش برف (به لحاظ احتمال ریزش بهمن).
11- استفاده از لباس‌‌هایی با رنگ‌‌های واضح شامل قرمز، زرد و فسفری.
12- توجه به علائم هشدار دهنده، تابلو‌‌های راهنمای مسیر، هشدار‌‌های افراد مجرب، امدادگران و افرادی که از ارتفاع برمی‌گردند.
13- فراگیری آموزش‌‌های کوهنوردی در مراجع ذیصلاح، مانند هیأت‌‌های کوهنوردی.
خطرناکترین محور مواصلاتی جاده شمشک به دیزین در منطقه‌ای کوهستانی را می‌توان یکی از خطرناکترین محور‌‌های مواصلاتی استان تهران برشمرد که تردد در آن همزمان با فصل زمستان و بارش برف، با مشکلات زیادی روبه‌رو است و معمولاً مسدود اعلام می‌شود. امنیت این محورد را می‌توان با راهکارهایی از جمله ایجاد بهمن‌گیرها یا ساخت تونل افزایش داد. اگر این امر صورت بگیرد و تونل رفت و برگشت به طول 3 کیلومتر از محدوده روستای شمشک تا قله دیزین احداث شود، پتانسیل خطرزایی بهمن در این محدوده از بین می‌رود.