پیام فارس -
مانند آشیانه عقابی تسخیر ناپذیر است همین حالا هم باید خیلی توان داشته باشی که بتوانی به آن صعود کنی. جایی شبیه فیلم های هالیوودی. قلعه در بلندی های قله.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
قلعه شاهاندشت ، ملکه قلاع، ملکه خلا و ملک بهمن همه نام های مشهور این مکان افسانه ای است.
این قلعه از قلعه‌های عظیم البرز و ایران است که در 96 کیلومتری جاده هراز، روستای وانا، بخش لاریجان شهرستان آمل و مشرف به قریه شاهاندشت و در 65 کیلومتری جنوب آمل قرار دارد.
قدمت آن را بیش از سه هزار سال تخمین می‌زنند که با آزمایش‌های کربن 14 دقیق‌تر می‌توان بیان کرد از دلایل دیگر عمر دراز این قلعه آتشکده‌ای در بیرون قلعه است که تقریباً در دو هزار متری آن قرار دارد که از نظر سبک معماری همانند معماری دژ ملک بهمن می‌باشد.
بنای قلعه ملک بهمن بر روی صخره‌ای حدود 220 متر بالاتر از سطح اراضی شاهاندشت از لاشه سنگ‌های بزرگ و کوچک و ملات گچ و ساروج ساخته شده که به صورت طبقه طبقه و شامل اتاق‌ها و قسمت‌های مختلف ساختمانی است. این قلعه متعلق به حکام پادوسبانیان است که به رویان، نور، کجور و رستمدار حکومت داشته‌اند.
این قلعه ملک بهمن به دستور شاه عباس صفوی در سال 1005 فتح شد. در زیر قلعه ملک بهمن آبشار شاهاندشت واقع شده است.ملکه قلاع که به راحتی قابل درک است، منظور بانوی قلعه‌هاست. خلاء نیز به معنی محل خلوت و جای خالی می‌باشد.
بهمن که در اسم دیگر این قلعه آمده، نام فرشته یا امشاسپندان در کیش زردشتی است و در جهان مینوی نماینده منش نیک اهورمزدا است و در جهان مادی نگهبانی چهارپایان سودمند به او سپرده شده و او موکل است بر روز دوم هر ماه سال خورشیدی(بهمن روز) و ماه یازدهم هر سال خورشیدی (بهمن ماه).
بهمن به صورت وهومن هم گفته شده. در ضمن بهمن پسر اسفندیار پسر گشتاسب پادشاه کیانی است. وی پس از مرگ پدر طبق وصیت او تحت تربیت رستم قرار گرفت و چون به پادشاهی رسید به خونخواهی پدر به زابلستان لشکر کشید و فرامرز پسر رستم را بکشت و زال را در قفس کرد و سپس از آنجا بازگشت. لقب او را «دراز دست» نوشته‌اند و به این مناسبت بعضی وی را با اردشیر هخامنشی یکی دانسته‌اند.
در کنار توضیحات بالا درباره نام بهمن در کتاب تاریخ طبرستان – التدوین فی الحوال جبال شروین به نام ملک بهمن لاریجانی بر می‌خوریم که دو قلعه سمنکو و لاریجان را که از آنها به استواری یاد شده ، متعلق به او دانسته‌اند. طبق تحقیقات بسیاری که شده جز قلعه ملک بهمن» قلعه‌ای دیگر در لاریجان نیست و شکی وجود ندارد که این قلعه همانطور که نامش هم به ما کمک می‌کند همان قلعه لاریجان است.
ملک بهمن لاریجانی و ملک عزیز سلطان سه نفری بودند که در عهد شاه طهماسب صفوی در مازندران برعلیه او قیام کردند. البته هنوز تاریخ این قلعه کاملاً روشن نشده است ، چون قلعه بسیار قدیمی‌تر از این زمان ساخته شده است.
نام ملکه قلاع واقعاً برازنده این قلعه است، چون به مانند آشیانه عقابی تسخیر ناپذیر است، حتی در حال حاضر که زمانی طولانی از تخلیه این دژ می‌گذرد ، صعود به آن دشوار می‌نماید ، برای همین به صورت یک جای خلوت که در اسم دیگر آن «ملکه خلاء» برده شد ، در آمد است. آتشکده‌ای در بیرون قلعه و تقریباً در 2000 متری آن قرار دارد که از نظر سبک معماری همانند معماری دژ می‌باشد و این یکی از دلایل است که عمر این دژ را بسیار کهن‌تر می‌کند، تا جایی که فکر کنیم قلعه استوناوند است.
این قلعه ملک بهمن برروی صخره سنگی بزرگی بنا شده است که از روی آن و کنار قلعه آبشاری زیبا به پایین می‌‌ریزد . از دو طرف که دسترسی به قلعه غیر ممکن است. دو طرف دیگر در حال حاضر می‌تواند کمکی برای رفتن به قلعه باشد ولی در گذشته، این دو طرف که به صورت باغ می‌باشند، توسط دیوارهای سنگی بسیار قوی و بزرگی حفاظت می‌شده ، این علت کار را بسیار سخت می‌کرد. در این دیوارهای سنگی ، سنگ‌هایی استفاده شده که بسیار بزرگ و سنگین می‌باشند و جای تعجب است که چطور این سنگ‌ها را در آنجا حمل و نقل می‌کردند و روی هم قرار می‌دادند، در صورتی که تکان دادن آنها در یک جای تخت بدون ماشین‌های مکانیکی در عصر حاضر امکان ندارد.
طبق تحقیقات و کاوش‌هایی که شده اصل قلعه و اطاق‌های آن در داخل این صخره سنگی کنده شده است. دلیلی که وجود دارد، این است که بر روی بعضی قسمت‌های سنگ پنجره‌های کوچکی قرار دارد که خالی بودن صخره را ثابت می‌کند.
روی و بالای قلعه برج‌هائی وجود دارد که احتمالاً برای دیدبانی بوده است، پله‌هایی ما را به روی این برج‌ها می‌برد. اگر از پهلو به این پله‌ها نگاه کنیم روی آنها را حجم زیادی خاک پوشانده است و نکته مهمی که به نظر می‌رسد، این است که ارتفاع هر کدام این پله‌ها بیش از 50 سانتی‌متر می‌باشد و این را می‌رساند که مردانی بلند قامت به اینجا رفت وآمد داشته‌اند، مردانی که برای زمان‌های بسیار دور، شاید قبل از ورود آریایی‌ها به ایران بوده‌اند.
از این پله‌ها می‌توان اینطور استنباط کرد که قد این افراد بیش از 2 متر بوده است. کسانی که می‌توان نام «دیو» یا « دَئیوا» را روی آنها نهاد و شاید منظور چکامه‌سرای بزرگ ایران «فردوسی» از دیوهایی که با رستم نبرد کردند همین‌ها باشند. هر چند که فردوسی در دو بیت زیر دیو را مردم بد معرفی کرده ولی طبق تحقیقات دانشمندان مردمان طبرستان بسیار قوی هیکل بوده‌اند و حتی در حال حاضر می‌توان این اختلاف را مشاهده کرد.
نوع مصالح ساختمانی که در این قلعه بکار برده شده سنگ و نوعی ساروج است که گویند از مخلوط شیر و مواد دیگر حاصل شده و دارای استحکام بسیار زیادی است، چون بعد از گذشت این همه سال هنوز اینطور پایدار مانده است.
از نظر مهندسی، طراحی بسیار جالبی دارد، هیچ راه ورودی از اطراف قلعه وجود نداشته و تنها راه ورود آن زیر زمینی بوده که امروزه مسدود است و کوهنوردان با امکانات و رعایت موراد ایمنی می‌توانند از دیواره جنوبی قلعه به داخل صعود کنند.
قلعه ملک بهمن مقاوم‌ترین ایران است که درون قلعه به دلیل نزولات آسمانی و کندوکاوهای جویندگان گنج تقریباً تخریب شده، بقایای دیوارهای سنگی عظیم اطراف قلعه، تعدادی اتاق در کنار آبشار، مدخل راه ورودی، چند پله بلند، دیوارهایی قطور و برج‌های بالای قلعه از جمله مکان‌های سالم قلعه هستند، علاوه بر این برج‌ها دیده‌بانی‌هایی در اطراف وجود داشته که مهمترین آنها آتشکده‌ای (برج بیامه سی) گنبد سی شاهاندشت در فاصله 2000 متری قلعه با سبک معماری قلعه، در منطقه‌ای به نام سه‌طاق بر بالای روستای آخا و آخازیر، منطقه امیری واقع است که کاملاً مشرف به قلعه و منطقه است.
این اثر در تاریخ 19 مرداد 1379 با شمارهٔ ثبت 2778 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.