چاپ

پیام فارس - اعتماد / « وفاق، عامل‌ تغییر یا مانع تغییر؟ » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته مجید رضاییان است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
یکم) دوگانه وفاق و تغییر، مکمل یکدیگرند یا مغایر هم؟ این پرسش می‌تواند در نگاه اول قدری غیرعادی جلوه کند؛ اما به نظر می‌رسد با دوگانه‌گویی‌ها و برداشت‌های سلیقه‌ای، طرح این پرسش و بازخوانی آن، این روزها ضرورتی انکار ناپذیر یافته است. نیک می‌دانیم برخی‌ها که چندان تغییر را باور ندارند یا تظاهر به هم‌سویی با آن می‌کنند - هر دو گروه - به صورت توأمان مایلند تا با قرار گرفتن در پشت واژه وفاق از آن «ترمزی برای تغییر» بسازند و طرفه آنکه، گفتمان دولت منتخب را پس از «این ‌مخدوش‌سازی»، «زمین‌گیر» نیز بکنند. دوم) در تحلیل وقایع شهریور 1401 به وجود جدی «بن‌بست ارتباطی جامعه»- با بهره جستن از مدل ارتباطی هابرماس- نکاتی را بیان ‌کردم. اکنون دولت منتخب خود را به دو چیز ملتزم‌دانسته است: «وفاق - تغییر.» اما بهتر است بدانیم وفاق پیش از گفت‌وگو، پیش از تبادل معنایی و پیش از تفاهم، هرگز رخ نداده و نخواهد داد. در اینجا نیز دوباره شایسته است از مدل ارتباطی هابرماس مدد بجوییم و‌ وفاق یا قرارداد بر سر یک مانیفست را تبیین کنیم. بی‌تردید، وفاق پس از عبور از مراحل سه‌گانه یاد شده تحقق می‌یابد: گفت‌وگو - تبادل معنایی - تفاهم. اکنون به پرسش مورد نظر بازمی‌گردیم: برخی‌ها در درون دولت به «تبادل معنایی» بر سر «تغییرها» کوچک‌ترین باوری ندارند و افزون بر آن، اگر دوباره قدرت بگیرند، سنگ‌اندازی‌های بسیاری خواهند کرد.
از این زاویه نگاه، بهتر است وفاق را بدون هدف اصلی‌تر، یعنی «تغییر» مطرح‌ نکنیم که نتیجه آن، برخلاف امر تغییر یا حتی مانعی برای آن خواهد شد. سوم) جا دارد جامعه‌شناسان ما، در کنار ارتباطی‌ها و استادان روزنامه‌نگاری، مثلثی را در «یک ‌حلقه و مکتب فکری» تشکیل بدهند و جدا از بررسی نظریات آگوست کنت درباره تغییر، ابعاد پردامنه امر تغییر را به همراه راهکارهای عملی - در همین شرایط اکنون و موجود - بررسی کنند. اما از منظر اولویت‌های تغییر، شایسته است قدری بر این نکته تامل کنیم: «اولویت تغییر فرهنگی» در کنار «اولویت تغییر معیشتی و اقتصادی» عملا در‌ حال نادیده گرفته شدن است. به دیگر‌ سخن، تصور کنیم شهریور 1404 یک سال پیشین را داریم مرور می‌کنیم. بعید است در طول این یک سال، در سیاست خارجی «برجام خاصی» رخ بدهد و مثلا دیوار سفارتخانه‌ها از دست سفارت‌نوردها، در امان مانده باشد. بعید است در طول یک سال، به جای آنکه تنها تورم‌ اوج‌ نگرفته باشد، قیمت‌ها نیز چنان تعدیل شود که بر ‌قدرت خرید مردم بیفزاید. می‌توان اما در طول این یک سال - به تعبیر هابرماس - «فضای عمومی» را تغییر داد و ‌قدری اکسیژن به آن تزریق کرد. حال و هوا و عرصه‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای را با قدری آزادی نرم و خوشایند ساخت تا مردم لااقل در سایه فضای عمومی و تغییر یافته، ضمن افزایش امید، مشکلات دیگر اقتصادی، معیشتی، سیاست داخلی و سیاست بین‌الملل را تحمل کنند. باز هم در این باره سخن خواهیم گفت.